„Tak jak koło wymaga właściwego umieszczenia swoich elementów — piasty, szprych, obręczy — wokół osi, aby mogło się poruszać, tak również ekonomia wymaga, aby dobra, ludzie i cele były rozmieszczone zgodnie z naturalnym porządkiem, pozwalając, by postęp nie był jedynie nagromadzeniem, lecz cywilizacją. To jest prawdziwa ekonomia koła.”
(Coomaraswamy, Koło i inne symbole metafizyczne)
Wstęp
Etymologia słów często odkrywa ukryte prawdy, które umykają zdrowemu rozsądkowi. W języku portugalskim czasownik „colocar” oznacza położyć coś razem z czymś innym w stałej pozycji, pochodzi od łacińskiego collocare, złożonego z co- (razem) + locare (położyć). Jest to zatem czynność, która zakłada porządek, racjonalne rozmieszczenie i w konsekwencji funkcjonalność.
Porównując ten koncept z językiem polskim, pojawia się zaskakująca i owocna korelacja. Słowo „koło”, oznaczające koło (ang. wheel), również odnosi się do idei koła jako figury geometrycznej, ruchu uporządkowanego oraz struktury współpracy. Nic dziwnego, że koło oznacza nie tylko element mechaniczny, ale także grupy funkcjonalne, takie jak koła naukowe czy kółka zainteresowań.
W tym artykule proponujemy refleksję nad tym, jak prosty akt umieszczania — rozumiany jako porządkowanie, łączenie i układanie elementów w sposób komplementarny — jest pierwszą zasadą ruchu ekonomicznego, postępu i cywilizacji. Koło, uniwersalny symbol ludzkiego rozwoju, jest tu pojmowane nie tylko jako narzędzie mechaniczne, ale jako symbol samej logiki ekonomii.
I. Ontologiczne i filozoficzne znaczenie „umieszczania”
„Umieszczać” to nie jest czynność trywialna. To akt ontologiczny i symboliczny. Położenie czegoś względem czegoś innego to nie tylko ruch fizyczny, lecz przede wszystkim akt rozumu, rozeznania i celowości.
Na płaszczyźnie filozoficznej koło symbolizuje porządek kosmiczny:
-
centrum koła oznacza Jedność, wieczną i niezmienną zasadę,
-
obręcz reprezentuje całość, wspólnotę, sferę społeczną,
-
szprychy to relacje łączące wielość z Jednością, integrujące części w jedność.
Ten symbolizm wykracza poza prostą geometrię i oferuje głęboką wizję porządku naturalnego, który powinien znaleźć odbicie w relacjach ekonomicznych i społecznych.
W ekonomii wyraża się to klasyczną koncepcją organizacji czynników produkcji: ziemi, pracy i kapitału. Żaden z tych elementów, samodzielnie, nie tworzy bogactwa. Bogactwo powstaje dzięki komplementarnej organizacji tych dóbr zgodnie z celem produkcyjnym i etycznym.
II. Koło jako metafora ekonomiczna i społeczna
W języku polskim koło jasno wyraża tę rzeczywistość: jest figurą kołową, której geometria wymaga, aby każdy punkt był na właściwym miejscu, w równych odległościach od centrum, zapewniając równowagę i ruch.
Przeniesione na pole ekonomii i społeczeństwa oznacza to, że:
-
Każde dobro ekonomiczne, zasób i podmiot musi być umieszczony na swoim miejscu, zgodnie z jego naturą i funkcją.
-
Złe umieszczenie — spowodowane nieporządkiem, ignorancją lub złymi intencjami — uniemożliwia obrót koła ekonomicznego, powodując stagnację, marnotrawstwo i regres.
-
Dobre umieszczenie generuje synergię, płynność i postęp, tak jak dobrze skonstruowane koło redukuje tarcie i umożliwia ruch.
III. Umieszczanie, organizowanie, postęp: od aktu technicznego do cywilizacji
Akt umieszczania dóbr ekonomicznych w komplementarności jest również aktem cywilizacyjnym. Różni barbarzyństwo od cywilizacji:
-
barbarzyńca gromadzi dobra bez porządku, według przypadku, instynktu lub siły,
-
cywilizowany układa dobra zgodnie z logiką komplementarności, szanując ich naturę i właściwy cel.
Ta zasada jest podstawą klasycznego kapitalizmu chrześcijańskiego: nie chciwości akumulacyjnej, lecz dobrej administracji darów, roztropnej organizacji środków dla służby celom.
Ruch ekonomiczny w swej istocie jest wielkim kołem wprawianym w ruch przez akt ludzki — umieszczanie dóbr na ich miejscu, organizowanie ich wokół centrum, które dla sprawiedliwego porządku powinno być dobrem wspólnym.
IV. Centrum koła: cel i dobro wspólne
Żadne koło nie kręci się bez osi, żadna gospodarka nie utrzymuje się bez celu.
Kiedy osią jest nieokiełznany zysk, koło obraca się destrukcyjnie, powodując nierówności, dewastację środowiska i alienację.
Gdy osią jest dobro wspólne, godność osoby ludzkiej i zgodność z porządkiem naturalnym i boskim, ruch koła przynosi sprawiedliwy dobrobyt, zrównoważony rozwój i pokój społeczny.
Umieszczanie to nie tylko organizowanie zasobów, ale organizowanie celów — wymaga techniki, ale przede wszystkim mądrości.
V. Instytucje i struktura ekonomii koła
Metafora koła dostarcza praktycznego wskazania dla organizacji gospodarki:
-
Rodzina i wspólnota: podstawa społeczna, zapewniająca integralne wychowanie i przekazywanie cnót niezbędnych do sprawiedliwości i roztropności ekonomicznej.
-
Firmy i korporacje: przestrzenie, gdzie kapitał, praca i ziemia są organizowane do tworzenia bogactwa materialnego, kulturowego i społecznego.
-
Państwo i prawo: oś utrzymująca centrum koła stabilnym, gwarantująca, że zasoby są organizowane dla dobra wspólnego i zapobiegają, by ruch gospodarczy nie został zagubiony w interesach prywatnych.
Awaria któregokolwiek z tych elementów destabilizuje koło ekonomiczne: rozbicie rodziny osłabia pracę; niesprawiedliwe prawo kieruje gospodarkę ku prywatnym interesom; chciwość przerywa szprychy solidarności.
VI. Ekonomia koła i zrównoważony rozwój
W czasach kryzysu środowiskowego koło symbolizuje potrzebę równowagi i zrównoważenia.
Koło, które obraca się zbyt szybko i bez równowagi, pęka. Podobnie gospodarka, która dąży do nieograniczonego wzrostu, ignorując naturalne i ludzkie granice, niszczy samą siebie.
Ekonomia koła zawiera:
-
Szacunek dla porządku naturalnego, uznając skończoność zasobów i konieczność roztropności.
-
Wartość godności ludzkiej, zapewniając godną pracę i sprawiedliwy podział owoców postępu.
-
Zasady etyczne, promujące sprawiedliwość dystrybutywną i solidarność.
VII. Czas i cykliczny ruch ekonomii koła
Postęp to ruch cykliczny i ciągły, nie linia prosta.
Tak jak koło wraca do punktu wyjścia, ruch gospodarczy musi respektować cykle życia, natury i historii.
Ta wizja wzywa do cierpliwości, mądrości i pokory, zawsze dążąc do prawdziwego dobra, kierowanego przez prawdę i sprawiedliwość.
Zakończenie
Akt umieszczania ukazuje się jako klucz do postępu gospodarczego, społecznego i cywilizacyjnego. Umieszczanie to porządkowanie. Porządkowanie to integrowanie. Integrowanie to ruch. Ruch to postęp.
Koło (koło) symbolizuje ruch historii, techniki i ekonomii. Dobre umieszczenie dóbr, ludzi i celów jest tym, co wprawia koło postępu w ruch.
Niech ta refleksja stanie się fundamentem gospodarki nie tylko efektywnej, lecz także sprawiedliwej, pięknej i prawdziwej — której osiami będą prawda, dobro i porządek naturalny, zgodnie z prawem boskim.
Bibliografia
-
Ernst Cassirer — Filozofia form symbolicznych
-
Julius Pokorny — Indogermanisches etymologisches Wörterbuch
-
João Ribeiro — Dicionário Etimológico da Língua Portuguesa
-
Gilles-Gaston Granger — Myślenie formalne i nauki humanistyczne
-
Luigi Taparelli d’Azeglio — Saggio Teoretico di Diritto Naturale Appoggiato sul Fatto
-
Wilhelm Röpke — Ekonomia ludzka
-
Papież Leon XIII — Rerum Novarum (1891)
-
Heinrich Pesch — Podręcznik ekonomii narodowej
-
E. F. Schumacher — Małe jest piękne: ekonomia tak, jakby ludzie się liczyli
-
Ananda K. Coomaraswamy — Koło i inne symbole metafizyczne
-
Mircea Eliade — Sacrum i profanum
-
Joseph Campbell — Bohater o tysiącu twarzy
-
Josiah Royce — Filozofia lojalności
Nenhum comentário:
Postar um comentário