Jak Aztekowie nawrócili się na katolicyzm?

W tym artykule omówimy historię Naszej Pani z Guadalupe i szczegółowo przeanalizujemy, jak ukryta symbolika jej płaszcza odegrała kluczową rolę w nawróceniu mieszkańców Meksyku.

W 1531 roku, dziesięć lat po podboju, sytuacja w Dolinie Meksyku była dramatyczna. Po podboju Doliny Meksyku przez Hiszpanów dowodzonych przez Hernána Cortésa, chrystianizacja ludów Ameryki okazała się ogromnym wyzwaniem. Choć Cortés zdołał zdobyć poparcie ludów Totonaków, Tlaxcalteków i Texcoków, by pokonać i podporządkować Azteków, wprowadzenie chrześcijaństwa wśród tych ludów było zadaniem znacznie trudniejszym niż sam podbój. Największym dowodem na to jest fakt, że hiszpańskim zakonnikom udało się nawrócić bardzo niewielu ludzi na wiarę katolicką – ci, którzy głosili ideały chrześcijańskie, sami często nie wykazywali cnót, które propagowali. Cortés, na przykład, niemal siłą nakazał ochrzcić Montezumę, gdy ten był zakuty w kajdany i uwięziony we własnym pałacu.

Chciwość zdobywców również była sprzeczna z chrześcijańskimi ideałami, które rzekomo wyznawali. Faktycznie, gdy Cortésa zapytano, dlaczego Hiszpanie są tak opętani złotem, miał odpowiedzieć, że on i jego towarzysze cierpią na chorobę serca, którą może uleczyć tylko złoto. W ten sposób powstał ogromny impas – jak mogli nawracać rdzennych mieszkańców na wartości chrześcijańskie, skoro sami ich nie przestrzegali? Jak mogli głosić religię pokory i ubóstwa, gdy sami przejawiali niepohamowaną chciwość i zabijali się nawzajem dla złota? Co gorsza, prawa z Burgos z 1512 roku nakładały na encomenderos, czyli zdobywców, obowiązek ewangelizacji ludów Meksyku.

W tym kontekście wielu członków duchowieństwa potępiało nadużycia dokonywane przez zdobywców. Na Karaibach wyróżniali się głosy brata Dominika de Montesinos, a na kontynencie Bartolomé de las Casas. Co gorsza, duchowni, którzy bronili Indian przed chciwością zdobywców, również stawali się ich ofiarami. Biskup Zumárraga w Meksyku angażował się w długie walki z hiszpańskimi encomenderos o traktowanie rdzennych mieszkańców. W rzeczywistości, kwestionując autorytet samego Kościoła, wielu z nich zostało ekskomunikowanych. Zumárraga był oszczerstwami dyskredytowany w Kastylii, aby cesarz odebrał mu władzę w tych ziemiach.

Rdzenni mieszkańcy Meksyku patrzyli na tę sytuację z niedowierzaniem. Dwie odrębne klasy białych ludzi walczyły między sobą: z jednej strony byli ci z Kościoła, którzy ich bronili i okazywali im wielką życzliwość, nawiązując z nimi kontakt w celu przekazania wiary chrześcijańskiej; z drugiej strony encomenderos, którzy zgodnie z prawami z Burgos mieli ten sam obowiązek, ale w praktyce były to osoby w ciągłym konflikcie, nawet z Kościołem.

W 1524 roku król Karol V wysłał do Meksyku tak zwanych Dwunastu Apostołów, aby próbować nawrócić Meksykan na wiarę chrześcijańską. Jednak w 1531 roku było tylko 31 franciszkanów i kilku księży diecezjalnych i dominikanów, by ewangelizować miliony politeistycznych Indian, którzy mieli zupełnie inne światopoglądy i kosmogonię niż chrześcijanie. Było to zadanie monumentalne i niemal niemożliwe. Zwłaszcza że nawet wśród Kastylijczyków, którzy przywieźli tę wiarę, nie było zgody.

Aztekowie czuli wielki strach i niepokój. Wynikało to z tego, że ich kalendarz astronomiczny był związany z cyklami Słońca, Księżyca i Wenus. Rok 1531 miał być bardzo wyjątkowy. Przesilenie zimowe wystąpiło w zbiegu Słońca i Wenus, co dla Azteków oznaczało początek nowej ery.

W kalendarzu Petra nowa era zawsze rozpoczyna się po 104 latach w 13. domu. Aztekowie przewidzieli, że rok 1531 będzie początkiem nowej ery. Dziesięć lat wcześniej, podczas podboju, jednym z obaw Montezumy była zbliżająca się nowa era w kalendarzu, którą postrzegał jako zwiastun przybycia Hiszpanów.

W ten sposób podbój i okupacja w 1521 roku były jedynie zapowiedzią rozpoczęcia nowego czasu, który miał się rozpocząć dziesięć lat później, w 1531 roku. Dla wielu Indian był to znak, że w tym roku bogowie w jakiś sposób wygonią i ukarają Hiszpanów raz na zawsze, a coś nowego się rozpocznie. Jednak ta nowa era zaczęła się w najbardziej nieoczekiwany sposób.

Źródło: 

 https://www.youtube.com/watch?v=EYHal_xX16Q

Dettmann: Jeśli można, proszę o uwzględnienie możliwej bibliografii:

ChatGPT:

Oto lista potencjalnych źródeł bibliograficznych, uwzględniająca tematy historyczne, religijne i naukowe poruszone w filmie:

Książki i artykuły o historii i religii

1. Leon-Portilla, Miguel. Broken Spears: The Aztec Account of the Conquest of Mexico. Beacon Press, 2006.
   Relacja rdzennych mieszkańców na temat podboju Meksyku, pomocna w zrozumieniu kontekstu kulturowego i historycznego Azteków.

2. Ricard, Robert. The Spiritual Conquest of Mexico. University of California Press, 1966.
   Szczegółowe badanie pracy misyjnej katolików w Nowej Hiszpanii.

3. Brading, David A. Mexican Phoenix: Our Lady of Guadalupe. Cambridge University Press, 2001.
   Kluczowa praca wyjaśniająca wpływ kultu Matki Bożej z Guadalupe na kulturę meksykańską.

4. Gruzinski, Serge. The Conquest of Mexico: The Incorporation of Indian Societies into the Western World, 16th–18th Centuries. Polity Press, 1993.
   Analiza zmian kulturowych i religijnych w Ameryce Środkowej po podboju hiszpańskim.

Badania naukowe dotyczące płaszcza

5. Callahan, Philip S. The Tilma under Infrared Radiation: An Examination of the Image of the Virgin of Guadalupe. CARA Studies on Popular Devotion, 1981.
   Techniczne badanie składu i właściwości fizycznych płaszcza z Guadalupe.

6. Miller, Mary E., i Karl Taube. The Gods and Symbols of Ancient Mexico and the Maya: An Illustrated Dictionary of Mesoamerican Religion. Thames & Hudson, 1993.
   Przydatny przewodnik do zrozumienia symboli azteckich, wspomnianych w kontekście płaszcza.

Źródła na temat ikonografii i teologii maryjnej

7. Johnson, Maxwell E. The Virgin of Guadalupe: Theological Reflections of an Anglo-Lutheran Liturgist. Rowman & Littlefield, 2002.
   Analiza teologii i symboliki związanej z wizerunkiem Guadalupe.

8. Poole, Stafford. Our Lady of Guadalupe: The Origins and Sources of a Mexican National Symbol, 1531–1797. University of Arizona Press, 1995.
   Historyczne studium narodzin i rozpowszechnienia kultu Matki Bożej z Guadalupe.

Studia uzupełniające na temat kosmologii azteckiej

9. Caso, Alfonso. The Aztecs: People of the Sun. University of Oklahoma Press, 1978.
   Analiza kosmologii i kalendarza azteckiego, wspomnianych w filmie.

10. Durán, Diego. The History of the Indies of New Spain. University of Oklahoma Press, 1994.
    Szczegółowa historyczna relacja kultury azteckiej autorstwa hiszpańskiego misjonarza z XVI wieku.

Źródła liturgiczne i teksty Kościoła

11. Encyklika Ineffabilis Deus. Papież Pius IX, 1854.
    Proklamacja dogmatu o Niepokalanym Poczęciu, często kojarzona z objawieniami maryjnymi.

12. Encyklika Lumen Gentium. Sobór Watykański II, 1964.
    Tekst poruszający rolę Maryi w Kościele Katolickim, istotny dla zrozumienia kultu guadalupiańskiego.

Artykuły i najnowsze badania

13. Estrada, Bernabé Cobo. "Guadalupe and Her Secrets: Interpreting the Codex of the Tilma." Journal of Mesoamerican Studies, 2018.
    Szczegółowa analiza symboliki płaszcza i jej kulturowych implikacji.

Źródła multimedialne

14. Film dokumentalny: Guadalupe: The Miracle and the Message. Knights of Columbus, 2015.
    Ogólne spojrzenie na historię i kulturowy wpływ Matki Bożej z Guadalupe.

Sugerowane dodatkowe materiały

• Oficjalne strony internetowe, takie jak Sanktuarium Matki Bożej z Guadalupe (Bazylika Guadalupe).

• Archiwa Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) w Meksyku, które często publikują materiały na temat artefaktów i historii związanej z podbojem i ewangelizacją.